Waar een gebouw voorheen nog vaak als ‘jasje’ om zorg in te verlenen werd gezien, geloven wij in een gebouw dat integraal onderdeel is van de zorg die erin verleend wordt. Het gebouw heeft invloed op ons welbevinden en onze gezondheid en met een goed ontworpen gebouw, en in het bijzonder interieur, kunnen we hier positieve invloed op uitoefenen. Een ‘healing environment’.
Optimalisatie HIC
Een 'healing environment' voor de acute psychiatrie
Het Willem Arntsz huis in Utrecht van zorgorganisatie Altrecht beschikt over vier afdelingen Acute psychiatrie, de high en intensive care (HIC). De HIC is een opnameafdeling voor patiënten die een ernstige psychiatrische crisis doormaken en voor wie een gesloten opname setting nodig is.
Het WA huis is sinds 1461 op deze locatie in Utrecht gevestigd, het huidige WA huis is in 2008 opgeleverd. De afgelopen tien jaar hebben de ontwikkelingen rondom de acute psychiatrie echter niet stilgestaan. De visie over de wijze waarop deze groep patiënten behandeld moet worden, is in continue ontwikkeling.
Het werkboek HIC gecombineerd met HIC-monitor, geeft richting aan de werkwijze voor dit type patiënt. De inrichting en omgeving van de patiënt en medewerkers moet een Healing Environment vormen, ter ondersteuning van het herstel. De uitstraling en inrichting van de afdelingen sluiten niet meer aan bij deze visie.
Studio id+ ontwikkelde samen met Ter Braak architecten een schetsontwerp voor de HIC. Het ontwerp is gefundeerd op de input die is opgehaald tijdens een zestal gebruikerssessie en de ontwerpprincipes die vanuit een Healing Environment voor de acute psychiatrie zijn ontwikkeld.
Het WA huis is sinds 1461 op deze locatie in Utrecht gevestigd, het huidige WA huis is in 2008 opgeleverd. De afgelopen tien jaar hebben de ontwikkelingen rondom de acute psychiatrie echter niet stilgestaan. De visie over de wijze waarop deze groep patiënten behandeld moet worden, is in continue ontwikkeling.
Het werkboek HIC gecombineerd met HIC-monitor, geeft richting aan de werkwijze voor dit type patiënt. De inrichting en omgeving van de patiënt en medewerkers moet een Healing Environment vormen, ter ondersteuning van het herstel. De uitstraling en inrichting van de afdelingen sluiten niet meer aan bij deze visie.
Studio id+ ontwikkelde samen met Ter Braak architecten een schetsontwerp voor de HIC. Het ontwerp is gefundeerd op de input die is opgehaald tijdens een zestal gebruikerssessie en de ontwerpprincipes die vanuit een Healing Environment voor de acute psychiatrie zijn ontwikkeld.
programma
GGZ, acute psychiatrie
GGZ, acute psychiatrie
opdrachtgever
Stichting Altrecht
Stichting Altrecht
schaal
4500 m2
4500 m2
locatie
Utrecht
Utrecht
periode
2018-2019
2018-2019
samenwerking
Ter Braak architecten
Ter Braak architecten
Het WA Huis is gebouwd met een duidelijke visie; ‘hier zijn wij’. Psychiatrie midden in de stad. Niet verborgen, maar in het hart van Utrecht ”
Visie Altrecht op psychiatrie als onderdeel van de maatschappij
Midden in de stad
Het WA huis ligt in het museumkwartier van Utrecht, op een prachtige, historische plek. Uitgangspunt is geweest dat het gebouw midden in een stadse omgeving ligt, maar hiermee ook op een levendige wijze verbonden moet zijn. Voor patiënten kan herstel pas optreden als zij ook in maatschappelijk opzicht kunnen functioneren met een huis, werk of dagbesteding en sociale relaties.
“In zes workshops haalden we informatie op per gebouwonderdeel bij de gebruikersgroep.”
Workshops als fundament voor ontwerp
Ontvlechten gebouw
Naar aanleiding van de input vanuit de gebruikerssessies bleken vraagstukken breder te liggen dan enkel een esthetische of cosmetische opwaardering van de diverse afdeling. Er bleken ook structurele uitdagingen in de logistieke en gebruikslijnen van het gebouw. Die zowel de kwaliteit van zorg als de kwaliteit van beleving sterk (negatief) beïnvloedde.
Om hiervoor tot oplossingen te komen zouden ingrijpendere (bouwkundige) oplossingen nodig zijn. Deze zijn onderzocht aan de hand van het bovenstaande schema. Feitelijk ging het hierbij om het ontvlechten van diverse verkeerslijnen in het gebouw en het herpositioneren van functies en ruimtes. Alle aan de hand van de nieuw opgezette visie op Healing Environment en de kennis van de patiëntengroep.
Om hiervoor tot oplossingen te komen zouden ingrijpendere (bouwkundige) oplossingen nodig zijn. Deze zijn onderzocht aan de hand van het bovenstaande schema. Feitelijk ging het hierbij om het ontvlechten van diverse verkeerslijnen in het gebouw en het herpositioneren van functies en ruimtes. Alle aan de hand van de nieuw opgezette visie op Healing Environment en de kennis van de patiëntengroep.
Programma van Eisen
Hoewel feitelijk het programma van de HIC bekend was, bleek vanuit de workshops dat er toch de nodige verschillen in type ruimtes, oppervlaktes en gebruik waren. Om uniformiteit tussen de afdelingen te creëren, maar ook om de toekomstbestendigheid te vergroten, hebben we een nieuw Programma van Eisen opgezet. Niet enkel in Excel spreads, maar visueel inzichtelijk aan de hand van schema's en vertaling van hoe dit landing kon krijgen in het gebouw. Dit is de drager voor de opbouw van de nieuwe indeling van de afdelingen.
Een nieuwe visie op ruimte
In de huidige opzet is vooral veel ruimte voor mogelijke escalatie bij patiënten in gedrag. Door nieuwe behandelinzichten en vanuit de HIC monitor is hier minder of andersoortige ruimte voor nodig. Niet enkel rechte gangen, maar meer ruimte voor beleving. Het bijdragen van de fysieke omgeving aan de behandeling van patiënten is relatief nieuw.
Voor de uiteindelijke vertaalslag naar een ontwerp hebben we drie modellen getoetst tijdens onze workshops; het model van een vloeiende gang, het model van losse volumes in de ruimte (en het ontbreken van een gang) en een variatie hierop in model 3, waarbinnen er nog meer vorm vrijheid genomen werd.
Het team gaf de ruimte om af te stappen van het gang model en buiten deze kaders te denken. Na vele schetsoefeningen op ieder van de modellen kwamen we tot de conclusie dat juist meer ronde en organische vormen het beste passen bij deze opgave. De ronde vormen maken zachte overgangen en brengen een zekere vriendelijkheid met zich mee. Ze doorbreken de harde lijnen in het gebouw en geven rust en vertrouwen. Juist hetgeen wat we patiënten willen bieden en waarmee ze passen binnen een healing environment.
Voor de uiteindelijke vertaalslag naar een ontwerp hebben we drie modellen getoetst tijdens onze workshops; het model van een vloeiende gang, het model van losse volumes in de ruimte (en het ontbreken van een gang) en een variatie hierop in model 3, waarbinnen er nog meer vorm vrijheid genomen werd.
Het team gaf de ruimte om af te stappen van het gang model en buiten deze kaders te denken. Na vele schetsoefeningen op ieder van de modellen kwamen we tot de conclusie dat juist meer ronde en organische vormen het beste passen bij deze opgave. De ronde vormen maken zachte overgangen en brengen een zekere vriendelijkheid met zich mee. Ze doorbreken de harde lijnen in het gebouw en geven rust en vertrouwen. Juist hetgeen wat we patiënten willen bieden en waarmee ze passen binnen een healing environment.
Doorbreken rigide structuur
Een grote pijler binnen het ontwerp was om de rigide structuur van het gebouw te doorbreken en te 'verzachten' in materialisatie en vormentaal. De organische volumes geven vorm en richting aan routing op de afdeling en bieden gelijk een scala aan plekken zonder overzicht te verliezen.
Magazine
Om het proces maar ook de uitkomsten van het onderzoek naar de revitalisatie van de HIC vast te leggen is gekozen voor het realiseren van een magazine. Hierin is zowel het proces met het ophalen van kennis en informatie bij de gebruikersgroep, als de vertaling ervan naar nieuwe inzichten en de eerste ontwerpvoorstellen gebundeld.
Dit magazine is gebruikt om intern draagvlak te vergroten en ter illustratie wat de impact van Healing Environment binnen de borgomgeving van de acute psychiatrie kan zijn.
Dit magazine is gebruikt om intern draagvlak te vergroten en ter illustratie wat de impact van Healing Environment binnen de borgomgeving van de acute psychiatrie kan zijn.